Sóknarpresturinn Gunnar Jóhannesson skrifar grein á visir.is í dag þar sem hann fjallar um stefnu Siðmenntar, félags siðrænna húmanista á Íslandi. Eins og virðist vera algengt hjá prestlærðu fólki misskilur Gunnar viljandi eða óviljandi stefnu Siðmenntar og grundvallarhugtök eins og trúfrelsi og veraldlegt samfélag.
Gunnar vísar í grein mína Stefna Siðmenntar í trúfrelsismálum er skýr og óbreytt þar sem ég vitna í stefnuskrá Siðmenntar:
„Siðmennt lítur svo á að sannfæringarfrelsi, trúfrelsi og tjáningarfrelsi teljist til almennra lýðréttinda. Þau skuli ná til allra og þau megi hvorki afnema né skerða undir neinum kringumstæðum.
Félagið telur að hið opinbera (ríkið, stjórnkerfið, þingið, dómskerfið, mennta- og heilbrigðiskerfið) eigi að starfa eftir veraldlegum leikreglum og án merkimiða einstakra trúar- eða lífsskoðunarfélaga.“
Gunnar heldur því fram að stefnan sé mótsagnarkennd af því að:
a) Siðmennt styður almennt trúfrelsi og tjáningarfrelsi sem ekki megi afnema (trúfrelsi)
og
b) Siðmennt telur að hið opinbera eigi að starfa eftir veraldlegum leikreglum án merkimiða einstakra trúar- eða lífsskoðunarfélaga (veraldlegt samfélag).
Ályktun Gunnars er þessi:
„Það er erfitt að komast hjá því að álykta að krafa Siðmenntar sé í raun sú að hið opinbera svið eigi eingöngu að bera vitni um þá veraldlegu lífsskoðun sem félagið sjálft stendur vörð um, að þar sé að finna hlutlaust viðmið sem allir skuli sammælast um.“ [Leturbreytingar SHG]
Þessi ályktun sóknarprestsins er samt röng. Siðmennt er þeirrar skoðunar að hið opinbera eigi ekki að boða ákveðna trúar- eða lífsskoðun. Ríkið á ekki að boða eða fjármagna boðun sem gengur út á að sannfæra almenning að guð sé til (lífsskoðun trúaðra) og að sama skapi eiga opinberar stofnanir ekki að reyna að telja fólki trú um að guð sé ekki til (lífsskoðun sumra siðrænna húmanista – margir telja sig ekki geta vitað hvort guð sé til).
Munurinn á trúfrelsi og veraldlegu samfélagi
Trúfrelsi tryggir öllum rétt til að trúa og tjá skoðanir sínar alls staðar, hvort sem það er heima hjá sér, inn í trúarhofum, út á götum, inn í skólum, í strætó, í sundi eða í raun hvar sem er (svo lengi sem ekki er gegnið á rétt annarra).
Veraldlegt samfélag snýst um hið opinbera, ekki almenning.
Með veraldlegu samfélagi er reynt að tryggja að opinberar stofnanir séu ekki grundvallaðar á ákveðinni trú eða lífsskoðun. Í veraldlegu samfélagi fer ekki fram boðun á ákveðinni trú eða lífsskoðun á vegum hins opinbera eða í opinberu rými. Þannig ættu börn í opinberum skólum að fá frið fyrir áróðri bæði frá félögum eins og Þjóðkirkjunni og ekki síður frá Siðmennt.
Í veraldlegu samfélagi eru opinberar stofnanir hlutlausar þegar kemur að lífsskoðunum. Þar hanga ekki upp á vegg boðorðin tíu og ekki heldur stefnuskrá Siðmenntar. Þar starfa ekki einstaklingar sem hafa það hlutverk að kristna einstaklinga og ekki heldur guðleysingjar frá Siðmennt sem vinna við að sannfæra fólk um gildi trúleysis og húmanisma. Í opinberum skólum fer fram fræðsla um ýmislegt. Þar á meðal um trúarbrögð og lífsskoðanir en ekki boðun.
Rétt er hjá Gunnari að með veraldlegu samfélagi sé verið að fara eftir stefnu Siðmenntar af þeim augljósu ástæðum að Siðmennt berst fyrir veraldlegu samfélagi. En veraldlegt samfélag á ekki að vera normið af því að Siðmennt segir það heldur vegna þess að slíkt samfélag samræmist best hugmyndum okkar flestra um mannréttindi og umburðarlyndi.
Siðmennt hefur líka í nær aldarfjórðung barist fyrir tjáningarfrelsi, jafnrétti kynjanna og mannréttindum samkynhneigðra svo eitthvað sé nefnt. Það vill einfaldlega þannig til að Siðmennt berst ekki fyrir neinu sem skerðir rétt annarra. Stefna Siðmenntar hefur frá upphafi samræmst fullkomlega þeim hugmyndum um mannréttindi og frelsi sem nú þykja sjálfsögð. Sem dæmi er kirkjan enn að rífast um réttindi samkynhneigðra og meðan sjálfsögð réttindi þeirra hafa alltaf verið sjálfsögð meðal siðrænna húmanista.
Líklegast hefur ekkert félag á Íslandi talað jafn lengi og skýrt fyrir öllum þessum almennu réttindum. Er það vegna þess að félagið byggir afstöðu sína á gagnrýnni hugsun og siðfræði sem er óháð túlkun einstaklinga á gömlum trúarritum.
Höfundur situr í stjórn Siðmenntar – félags siðrænna húmanista á Íslandi
Skráðu þig í Siðmennt:
- Skráning í Siðmennt hjá Þjóðskrá
- Leiðbeiningar: Rafræn skráning í Siðmennt í gegnum vef Þjóðskrár
- Frétt um málið á Facebook. Hvet alla til að deila þessari frétt!